UDkt Leith Deacon (kwesokunxele) kanye noSolwazi Betty Mubangizi.Sakha Amaxhama Okuxhumana Phakathi Kwamazwekazi Amabili Ngentuthuko Yasemakhaya
Click here for the English version
NgoNcwaba wangowezi-2022 i-UKZN ne-University of Guelph (i-UofG) yaseCanada basayine Isivumelwano Sokusebenzisana ukuxhasa umsebenzi wala mazwe womabili, ukubambisana ocwaningweni namathuba osizo lwezimali.
USolwazi Betty Mubangizi (wase-UKZN) noDkt uLeith Deacon (wase-UofG) bebesekhaleni lalo mkhankaso. UMubangizi unguSihlalo we-Sustainable Rural Livelihoods yaseKolishi Lezifundo ZoMthetho noKuPhatha. Uhola ucwaningo olubalulekile olubheka amathuba nezinselelo zezikhungo ekusebenziseni izinqubo zentuthuko ezindaweni zasemakhaya zase-Afrika. U-Deacon unguSolwazi we-Rural Planning and Development Program nomcwaningi omkhulu wohlelo locwaningo ngokuphatha, ukomelela, impilo ngokwengqondo, ukuhlela, inqubo egxile kakhulu emiphakathini emincane yasemakhaya.
Lesi sivumelwano sigcwalisa ubudlelwano bokwesekana ngocwaningo okwenza kuqondakale kangcono ubunzima nezinselelo zemiphakathi yasemakhaya nokuthi ezemfundo ephakeme zingaqhamuka kanjani nezindlela ezifanele. Sigxile embonweni wokweseka umsebenzi wokubambisana ekwenzeni nasekusabalaliseni ucwaningo. Lokhu kubambisana kuzokwelekelela izicelo zokuxhaswa ngemali, ukubambisana ukubhala amabhuku ocwaningo nokuvakasha kwabafundi. Lesi sivumelwano siqinisekisa ukuthi yonke imininingwane, ukuxhumana nemiphumelo kwabelwana ngakho ngendlela eqotho nokusatshalaliswa kwakho.
Uma sibheka ukungafani phakathi kwala mazwe womabili, ukuqonda izimo zawo, u-Deacon uvakashele eNingizimu Afrika ngoNhlolanja ngowezi-2023. Nakuba kubalulekile ukweseka amandla ocwaningo esikhungweni ngasodwa, uMubangizi no-Deacon bahlose ukuqinisekisa ukuthi izimo nezinselelo zezwe ngalinye zibhekiswa kahle ngokufanele.
UMubangizi no-Deacon bavakashela eMatatiele eMpumalanga Kapa baya eMzimvubu Catchment bevakashele Umzimvubu Catchment Partnership (i-UCP) emhlanganweni wayo wesingamu sonyaka. Lolu hambo lwamahora amahlanu lwalugcwele imifanekiso yamathafa omoba, amahlathi, izintaba ezinhle nemiphakathi yasemakhaya ehlukene emincane egcwele amaqhugwane nezingane eziya nezibuya esikoleni. IMatatiele yidolobha lezindawo eziningi zasemakhaya namaphethelo kanti khona kutholakala ezempilo, izitolo nezindawo zikamasipala.
Uhlelo lwe-UCP lwezinsuku ezintathu lwaluhambisana ne-Decade of Restoration lweNhlangano Yezizwe (UN) futhi lweseka izinjongo umsebenzi kaMubangizi wokuba wuSihlalo, lokubheka izinselelo zokutshala inqubo yentuthuko emakhaya ngenkathi kucijwa abafundi ukuba babengabacwaningi. Ngosuku lokuqala uMubangizi no-Deacon babambe iqhaza osukwini lwe-Wetlands and Waste, kwamiwa ezindaweni ezihlukene kubhekwa izindaba zendawo, ikakhulu ekuphathweni kwamanzi. Bahlangana namakhansela endawo, abameli bezinhlangano zomhlaba, izifundiswa nabafundi. Kwakukhona nabaningi abamele izakhamuzi ababezobuza imibuzo, bafakane imilomo nabalingani babo. Nakuba lolu kwakuwuwuhambo lokufunda, kepha futhi kwakuyithuba lokweseka izingxoxo nemiphakathi yasemakhaya nezakhamuzi zakhona.
Usuku lwesibili lwalubekelwe ukudlulisa ulwazi nokuluchaza. Kwaba nezinkulumo ezihlukene ngocwaningo olwenziwa ngokubambisana namathimba endawo yonkana. Enye inkulumo eyagqama ngeyabamele i-The EcoChamps, ithimba lentsha elisebenza emphakathini elihlose ukwandisa amandla abantu bendawo, okunguphawo lomsebenzi owesekwa yi-UKZN nokuzinikela kwayo ukuhlomisa abantu ngamakhono. Enye inkulumo yayingomsebenzi osanda kuphothulwa lapho uMubangizi ayengomunye wabacwaningi.
Usuku lwesithathu belugxile kwinqubo nokuphatha. UMubangizi uhole ingxoxo emqoka ngokuthuthukiswa kwenqubo yocwaningo ukweseka nokuhlela izicelo zocwaningo ekungeniseni koMzimvubu. Kubenezingxoxo ezibalulekile ngobuqotho, ukubamba iqhaza, nokubamba iqhaza kwabantu bendawo; abantu abehlukene bezinhlangano eziningi baphosa esivivaneni.
Ngosuku lwesibili lohlelo, u-Deacon wethula inkulumo (ngohlelo u-Zoom) emphakathini omncane wasemakhaya wase-Canada. Waqala ngokuchaza iMatatiele, wabalula ukuthi nakuba kunomehluko ogqamile ngezindawo zasemakhaya zase-Canada nezaseNingizimu Afrika kodwa kunokufana. U-Deacon ubalule isidingo sokuhlinzeka ngamathuba zonke izakhamuzi ukuze zibenezwi ekuthuthukisweni kwenqubomgomo nokuthi umsebenzi oholwa yi-UKZN awehlukile kowenziwa yi-UofG, okungukwenza ucwaningo olulekelela zonke izakhamuzi zasemakhaya nezasemadolobheni, ukuthi zithole amathuba alinganayo ezinsiza nengqalasizinda nosabalalisa intuthuko.
Ngasekupheleni kwalo nyaka uMubangizi no-Deacon bazovakashela e-Uganda ukuyokwethula uhlelo oluzocwaninga ukuthi i-COVID-19 yabenzenjani abantu basemakhaya. U-Deacon usanda kuhola uhlelo lwase-Canada oluhlole izakhamuzi ezingaphezu kwama-24 000 emiphakathini yasemakhaya ngokwazehlela ngesikhathi sobhubhane. Izimpendulo zase-Canada nezase-Uganda zizoqhathaniswa ukubheka ukuthi yini eyabayimpumelelo nokuthi yiziphi izinqubo ezasebenza bese kwabelwana ngalolu lwazi. Isivumelwano phakathi kwe-UKZN ne-UofG sizoqhubeka nokweseka lo msebenzi wokubambisana nemiphumela ngezinkulumo ezizokwethulwa kwingqungquthela namabhuku ocwaningo azolekelela ngolwazi ukuphucula inqubo yasemakhaya.
Umbhalo: iNdabaOnline
Isithombe: Sithunyelwe



