
Izitshudeni Zitshale Uthando LweSayensi Kubafundi Besikole
Click here for English version
Umfundi owenza unyaka wesithathu kwezamaKhemisi nosihlalo we-UKZN mini-Habitable Plan Workshops (HPWs), uNks Weliswa Kunene nethimba lakhe bavakashise iqoqo labafundi baseBuhlebemfundo Secondary nase-Eric Mtshali Secondary School ohanjeni lwemfundo nobumnandi oluya e-uShaka Marine World.
Ama-Habitable Planet Workshop awuhlelo olukhulu lwe-Alliance for Collaboration on Climate and Earth Systems Science (i-ACCESS), isigcawu esihlelwa yi-Centre for Scientific and Industrial Research (i-CSIR) azisa nge-Earth Systems Science kubafundi basezikoleni zamabanga aphezulu ngeso laseNingizimu Afrika. Angaphezu kwama-280 amavolontiya ezikole aseqeqeshiwe ukwethula izinhlelo ezicela kuma-50 zama-HPW amancane aminyaka yonke ezikoleni kuzo zonke izifundazwe.
I-UKZN mini-HPW igxile kubafundi baseClermont nabakwaDabeka abajwayele izigcawu zesayensi nokufunda ngokwenza, izinkulumo ezikhuthazayo nokuvakasha ezikhungweni zokufunda.
Leli qoqo elivakashele e-uShaka Marine World lihambele izinkulumo ngezindlela zesimo sezulu, ulwandle namaza, isivuvu emhlabeni, ukungcola nezinto zemvelo. Livakashele lapho kuhlala khona izilwane zasemanzini, lafunda ngezinto ezihlakene ngezilwane nezitshalo ezihlala emanzini nemisebenzi esemkhakheni wesayensi ekhona, lwafunda ngendlela imvula egqwalisa izinto ngayo nemiphumela yamanzi olwandle. Ithole nethuba lokuzitika ngokubuka amahlengethwa edlalisela nesidlo sasemini. Lolu hambo beluxhaswe yi-ACCESS ne-CSIR, kanti izinto zokukhangisa zase-UKZN bezihlinzekwe yi-College of Agriculture, Engineering and Science.
I-HPW encane iwuhlelo oluphelele olubonisa abafundi umkhakha wesayensi. ‘Senza izinto zibe mnandi futhi zifundise ukuze abafundi bezokhuthazeka ukuthi bathande futhi banakekele imvelo bese beba ngososayensi abaxazulula izinto ezithinta umhlaba nezezwe,’ kusho uKunene.
Abafundi bayithakasele i-HPW encane, bafunda futhi bakhuthazeka. ‘Ngohambo lwase-uShaka, ngifunde ukuthi yithina esiyisixazululo soguquguquko emhlabeni futhi kudingeka ukuthi sivikele imvelo yethu senzele zonke izinto eziphilayo,’ kusho uNks uLindelwa Ngwane, umfundi weBanga le-9 wase-Eric Mtshali Secondary School.
UMnu Mlondi Khowa waseBuhlebemfundo Secondary uphawule wathi: ‘Ngikuthakasele ukubuka umbukiso wamahlengethwa nokuzwa umyalezo wokuvikela ulwandle lwethu ekungcoleni (ikakhulu wucwazi) ngoba ilimaza izilwane zasemanzini ezinjengamahlengethwa.’
UKunene uphethe i-HPW encane yase-UKZN nezinye izitshudeni ongoNks Amahle Masondo, uNks Bonginhlanhla Ndlovu, uNks Andiswa Sithole noMnu Peterson Zwane nomfundisi uDkt Dr Sibusiso Senzani (wase-School of Laboratory Medicine & Medical Sciences). Bahlela izinsuku zokufundisa ngemisebenzi minyaka yonke futhi bahlele izinkulumo ezihleliwe ngemisebenzi e-School of Life Sciences nase-STEC@UKZN.
‘Izinhlelo zase-UKZN eziphethwe nguKunene ngezinye ezinamagalelo abonakalayo neziqhubekayo esike sizixhase. Siyaziqhayisa kakhulu ngomsebenzi wethimba lakhe,’ kusho uDkt Carl Palmer, iMenenjay yezeMfundo noKuqeqesha e-ACCESS.
Ezinhlelweni zangomuso kukhona umqhudelwano wesayensi wezikole zamabanga aphezulu eziyisithupha namakhono okufundisa ngekhompyutha ne-coding.
Amagama: ngu-Sashlin Girraj
Isithombe: Sithunyelwe