
Ungoti Wesosiyoloji Ubhunga Ngezigaba Sokufuduka Emazweni Ampofu Kwiwebhina
Click here for English version
Amalungu e-Brazilian Brincadas Project abenenhlanhla yokuzwa inkulumo enohlonze eyethulwe ngungoti wesosiyoloji yokwelapha uSolwazi Mariam Seedat-Khan esihloko sithi Distinctive and Continued Phases of Global South Migration: Human Security; Gender; Geography; Race, and Class Intersections.
I-Brincadas Project, eholwa nguSolwazi u-Fernanda Liberali wase-Pontifical Catholic University of São Paulo (e-PUC-SP), iyingxenye yohlelo lwezifundiswa zasemhlabeni jikelele, kanti u-Seedat-Khan ungumcwaningi omkhulu.
I-Brincadas ihlose ukuqhamuka nezinhlelo zokwelapha ezinciphisa umphumela wokufuduka kwabantu ngenxa yokubheka amathuba ngokomnotho.
Iphepha locwaningo lika Seedat-Khan beligxile kwinselelo ebhebhethekayo yokulawula izinhlelo ze-Afrika namanye amazwe ampofu zokuthi abe yizindawo eziyintandokazi zokufuduka. Inkulumo yakhe yewebhina ibheke ukuhlangana kokuhluka kwabantu, imfundo, ukukwazi ukuhamba nokuvalelwa, ukuhamba okwehlukile nokufuduka okungavamile okuhambisana nezingane ezingaphelezelwa muntu, udlame kubantu abafudukayo nokudlanga kwezifo ezithelelanayo njengesandulela-ngculaza nesifo sofuba nokuthutha kwezakhamuzi ezinamakhono obungcweti
U-Seedat-Khan uthe lezi zinselelo ezivame emazweni ampofu umnyombo wazo wumlando wokungalingani obhebhethekiswa yi-SARS-CoV-2, eyenze kwaba nokungalingani kwezomnotho ekutholeni imfundo nomsebenzi, okubeka impilo yabantu bakhona engcupheni.
‘Ukwanda kwabafuduki abaningi eNingizimu Afrika emikhakheni yezenhlalo, ezokuphepha, ezokuthutha nezemisebenzi zandisa izinkinga zazo zokucwasa ngokomnotho nokuxhashazwa. Lapho engekho khona amalungelo abantu, abafuduki abanamandla atheni,’ kusho u-Seedat-Khan.
‘Umsebenzi omkhulu weNingizimu Afrika wukubumba i-Afrika engenakucwasa ngemva kokubhubane. Isimo sabafuduki eNingizimu Afrika senza ukuthi kube nesidingo esiphuthumayo sezinhlelo ezixhumene zemigomo yesosiyoloji. Lezi zinhlelo kufanele zakhe inhlalakahle, zandise ukusimama, zeseke ukuvuseleleka komnotho namandla okumelana nobunzima kwabantu emazweni ampofu asemhlabeni. Imfundo yesayensi iyinsika ekwenzeni nasekukhiqizeni izinhlelo ezihambisana nezimo zamanje nezangomuso zabafuduki base-Afrika.’
Ngokuka Seedat-Khan ukwenza izinto ngokubambisana nabafuduki abangososayensi abangabantu kudala izindlela zokwelapha ezihlukile ezibhekana nezimo zabantu kwezokuphepha, ubulili, ezendawo, nezinselelo zobuzwe nezinga lempilo, okuholela ekubandakanyekeni nakwinhlalakahle yabafuduki. ‘Izisekelo zesayensi encike kubafuduki kwenza kubenamathuba okuqondanisa izinhlelo nokwenza izinto ngokwezinhlelo zokwelapha. Ekugcineni, izinhlelo ezenziwa ngokubambisana nabafuduki zigcizelela amalungelo abantu abafuduki okuhambisana nesivumelwano sabantu bonke emhlabeni nohulumeni bamazwe ukwenza ngcono inhlalakahle yabo.
Ezintweni eziyinsakavukela kudingidwe ukucwasa abantu bokufika, ukungalingani okuhlale kukhona ezindaweni, ukufuduka ngokobulili, ngamunye nokwezingane, ukusetshenziswa nokuxhashazwa kwamazwe ampofu emhlabeni. USolwazi Seedat-Khan ubalule ukuthi ukufuduka kwabantu base-Afrika kuncike emingceleni yababusi bamakoloni okwaphazamisa izikhonkwane zomnotho, ezombusazwe, ezenkolo nezamasiko ngenxa yokuqhakambisa inzuzo.
U-Seedat-Khan uthe izinhlelo zokwelapha zigqugquzela inhlalakahle, zandise ukusimama, zeseke ukuvuseleleka komnotho, zithuthukise ukuphokophela kwabantu emazweni ampofu emhlabeni. ‘Kumqoka ezifundisweni ukusungula nokwenza ngokubambisana izinhlelo eziqondene ngqo nabafuduki basemazweni ampofu emhlabeni manje nangemva kokubhubhane.
U-Seedat-Khan uphethe ngokuthi, ‘ekugcineni izinhlelo zokwelapha ezenziwe ngokuhlanganyela ziqinisekisa ukuvikelela kwamalungelo abantu abafuduki’.
Amagama: wuSinoyolo Mahlasela
Isithombe: Sithunyelwe